Escalaziun en il Proxim Orient - Hamas examina proposta da l'Israel per in armistizi

27 d'avrigl

• L'organisaziun terroristica Hamas examina actualmain ina proposta da l'Israel per in armistizi. Quai annunzia in represchentant da la Hamas. Detagls confermads na datti betg da la proposta. Fin uss ha l'Israel dentant pretendì ch'ils ostagis isrealians vegnan relaschads. Era l'Egipta emprova actualmain da mediar tranter l'Israel e la Hamas, per evitar ina offensiva sin la citad da Rafah en il sid da la Strivla da Gaza.

24 d'avrigl

• Il Cussegl federal vul metter a disposiziun 56 milliuns francs per l’agid umanitar en il Proxim Orient. Ils daners previds duaian ir ad organisaziuns che s'engaschan en l'Irak, la Jordania, il Libanon ed a Siria sco era en l'Israel ed ils territoris palestinais occupads. Per exempel la Crusch Cotschna Svizra, Terre des Hommes ni la Caritas. Sper quellas organisaziuns Svizras duein era il Comité internaziunal dalla Crusch Cotschna ed autras organisaziuns humanitaras vegnir sustegnidas.
• Explicitamain anc betg dà liber ha il Cussegl federal ils daners per l'UNRWA, l'ovra d'agid da l'ONU per fugitivs palestines. Avant che decider davart ils bun 20 milliuns francs vul el prender sut la marella il rapport extern ch'è vegnì publicà quels dis. En il rapport hai num che l'UNRWA haja per part problems cun la neutralitad politica. I veva dà renfatschas – en connex cun l'attacca da la Hamas sin l'Israel l'october passà – cunter diversasa organisaziuns d’agid en ils territoris palestines. Il parlament vul uschia impedir che la Svizra sustegn cun ils daners d'agid organisaziuns ubain projects cun tendenzas u finamiras antisemiticas.

audio

Per tadlar: curt e cumpact

01:00 min, ord RTR Audio dals 24.04.2024.

laschar ir. Durada: 1 minuta.

23 d'avrigl

• Il departament federal da l'exteriur vul analisar il rapport independent davart l'ovra d'agid da las Naziuns Unidas per ils fugitivs palestinais UNRWA en la Strivla da Gaza. Silsuenter duai vegnir prendì ina decisiun co vinavant cun la finanziaziun da l'ovra d'agid. La Svizra n'haja fin ussa betg transferì sia contribuziun da quest onn en l'autezza da 20 milliuns francs. Il rapport ch'è vegnì publitgà ier vegn a la conclusiun, che l'organisaziun haja problems cun la neutralitad politica. L'Israel n'haja però anc betg furnì mussaments davart ina participaziun terroristica probabla d'intgins commembers.
• Era in mez onn suenter il cumenzament da la guerra en la Strivla da Gaza han Palestinais militants sajettà rachetas sin regiuns israelianas. Tenor infurmaziuns da sanitaris n'haja dà nagins blessads. L'Israel da sia vart ha da novamain attatgà passa 20 posts da la Hamas en il sid da la Strivla da Gaza. Ultra da quai hajan schuldads israelians mazzà plirs commembers da l'organisaziun radical-islama.
• Malgrà admoniziuns internaziunalas vegn in'offensiva militara sin la citad da Rafah en il sid da la Strivla da Gaza adina pli pussaivla. Tenor rapports da medias sa prepara l'Israel d'evacuar la populaziun civila. L'Israel vul destruir a Rafah ils davos battagliuns da l'organisaziun radical-islama Hamas.

20 d'avrigl

• Suenter la cunterattatga da l'Israel sin l'Iran vulan la Nato ed ils stadis G7 impedir per tut pretsch ch'il conflict escaleschia anc pli fitg. Suenter lur inscunter sin l’insla Capri han ils ministers e las ministras da l’exteriur dals G7 appellà a tut las partidas da sa tegnair enavos. Er il secretari general da la NATO, Jens Stoltenberg, ha avertì d’ina ulteriura guerra en il Proxim Orient. Nagin na profitass d’ina tala guerra.
• Las Naziuns Unidas fan quitads per ils mantuns da rument en la Strivla da Gaza. Quels sajan in privel per la sanadad e l’ambient. Quai ha communitgà il Biro da l’ONU per l’agid umanitar OCHA. Tenor indicaziuns da las autoritads localas na possian en l’entira regiun 270'00 tonnas rument betg vegnir allontanadas, cunquai che l’infrastructura saja vegnida destruida da las attatgas israelianas. Gia avant la guerra haja dà problems d’allontanar il rument. Quels sajan dentant s’intensivads marcantamain dapi l’october passà.
• Tar in'acziun militara da l'Israel en la Cisjordania hai dà plirs morts. L'armada israeliana rapporta ch'i saja vegnì mazzà almain 10 persunas armadas. Quellas sa chattavian tranter auter en in champ da fugitivs. Ulteriurs suspectads sajan vegnids arrestads. Ils schuldads israelians sajan sez vegnids bumbardads, latiers haja dà almain 8 blessads. L'acziun en il champ da fugitivs aveva cumenzà il venderdi. Ordavant aveva il ministeri da sanadad palestinais en la Cisjordania rapportà da dus morts. Questas indicaziuns na sa laschan però betg verifitgar independentamain.
• Il president tirc Recep Tayyip Erdogan è s'inscuntrà ad Istanbul cun il schef da la Hamas – Ismail Hanjia. Quai cun la finamira da discutar davart l'agid umanitar en la Strivla da Gaza sco er davart in armistizi, rapportan medias statalas. Erdogan haja plinavant appellà a las Palestianisas ed als Palestinais da s'unir encunter l'Israel, quai rapporta l'agentura da novitads AFP che sa referescha sin l'uffizi presidial tirc. La via a la victoria maina sur l'unitad e l'integritad, uschia Erdoan.

19 d'avrigl

• L'Uniun europeica decida per l'emprima giada sancziuns pervi da la violenza da colonists israelians cunter Palestinais, en la Cisjordania. Ils stadis commembers an decidì mesiras penalas cunter persunas ed organisaziuns che duain esser responsablas per quai. Las sancziuns tutgan quatter umens che duain avair torturà ed umilià persunas, u ch'han cuntrafatg al dretg da proprietad. Pertutgà da las mesiras èn era duas gruppaziuns radicalas da colonists israelians.
• En l’Iran hai para dà explosiuns. Medias statalas discurran d’explosiuns datiers da l’eroport da la citad Isfahan. En pliras provinzas saja la defensiun da l’aria vegnida activada. Ina raschun da las explosiuns n’è l’emprim betg vegnida numnada. Silsuenter hai gì num da vart uffiziala, che pliras dronas pitschnas sajan vegnidas sajettadas giu. Tenor medias americanas ha l'Israel attatgà l'Iran cun rachetas. Ina conferma uffiziala na datti betg. En la citad Isfahan datti implants impurtants da l’industria d’armament. La fin d’emna aveva l’Iran attatgà l’Israel – quai sco vendetga per il mazzament da dus generals iranais en la Siria.
• Tar l’ONU na datti nagina commembranza effectiva per in stadi palestinais. Ina resoluziun en chaussa ha fatg naufragi en il Cussegl da segirezza pervi dal veto dals Stadis Unids. Senza veto avess la radunanza plenara da l’ONU pudì tractar la dumonda. Ils Stadis Unids èn dentant da l’avis ch’i dovria ordavant ina cunvegna cun l’Israel davart ina schliaziun da dus stadis. 12 dals 15 commembers dal pli impurtant gremi da l’ONU han votà ier saira a New York per prender si il stadi palestinais. La Svizra e la Gronda Britannia èn s’abstegnidas.

18 d'avrigl

• Suenter l’attatga sin l’Israel vul l’Uniun europeica ordinar ulteriuras sancziuns cunter l’Iran. I giaja cunzunt per sias dronas e rachetas. Cun las sancziuns veglian ils stadis commembers trametter in cler signal a l'Iran. Quai ha il president dal cussegl da l’UE, Charles Michel, ditg da l’inscunter a Brüssel. Plinavant pretenda l’UE che la Hamas laschia liber tut ils ostagis israelians. Er dovria ina pausa da cumbat immediata ed access ad agid umanitar en la Strivla da Gaza.

audio

Il president dal cussegl da l'UE pren posiziun tar las sancziuns

00:42 min, ord RTR Audio dals 18.04.2024. Maletg: Keystone

laschar ir. Durada: 42 Secundas.

17 d'avrigl

• Suenter l'Uniun Europeica han era ils Stadis Unids da l'America annunzià ulteriuras sancziuns cunter l'Iran. Ils Stadis Unids planiseschan tranter auter sancziuns cunter ils programs iranais da dronas e rachetas. L'UE aveva gia avant infurmà da vulair restrenscher anc pli fitg il commerzi cun l'Iran. Plinavant duai vegnir pli difficil per il pajais da construir dronas e rachetas e da furnir talas a la Russia ed a la milissa proiranaisa Hisbollah.

16 d'avrigl

• L'Israel pretenda sancziuns cunter il program da rachetas iranais. Las gardas da revoluziun iranaisas stoppian vegnir decleradas sco organisaziuns terroristicas. Ins stoppia franar uss l'Iran avant ch'i saja memia tard, ha il minister da l'exteriur israelian Israel Katz scrit sin la plattafurma X. El haja tramess brevs a passa 30 stadis e discurrì cun plirs tozzels ministers sin tut il mund. Il president iranais, Ebrahim Raisi, ha confermà che l'Iran vegnia a reagir sin tuttas reacziuns che sa drizzan cunter l'interess da ses pajais.
• Il minister da l'exteriur israelian Israel Katz ha lantschà tenor ses agens pleds ina «offensiva politica» cunter l'Iran. El haja tramess brevs a passa 30 stadis e discurrì cun plirs tozzels ministers sin tut il mund scriva Katz sin la plattafurma X. El haja appellà als pajais da decider sancziuns cunter il program da rachetas da l'Iran e da declerar sco organisaziun terroristica las gardas da revoluziun. Quai saja ina via da franar e flaivlentar l'Iran.
• La societad aviatica Swiss sgola puspè a Tel Aviv en l'Israel. Sco quai che la societad aviatica scriva, dettia ils emprims sgols quest mardi, ils 16 d'avrigl. Suenter avair analisà precisamain la situaziun, haja la Swiss concludì da pudair garantir sgols segirs. La societad aviatica observia però vinavant la situaziun. Avess quella da sa midar, vegnia era il plan da sgols puspè adattà. Ils sgols en la chapitala libanaisa Beirut restan entant stritgads fin gievgia, ils 18 d'avrigl.
• Anc n'èsi betg cler sche e co che l'Israel vegn a reagir sin l'attatga iranaisa da la fin d'emna. L'autoritad atomara internaziunala – l'IAEA – fa entant quitads che l'Israel pudess attatgar ils implants atomars en l'Iran. L'IAEA ha perquai sistì ad interim las inspecziuns dals implants. Quai fin ch'ins vesia che la situaziun restia calma. Uschia il schef da l'autoritad. Ils inspecturs vegnian puspè a cuntinuar cun lur lavur.

15 d'avrigl

• L'Israel n'ha anc betg decis co reagir sin l'attatga da l'Iran la notg sin dumengia. Il cabinet da guerra haja bain discuttà pliras uras e debattà differentas opziuns per ina vendetga pussaivla, però senza resultad, scrivan diversas gasettas israelianas. Ils proxims dis duai dar ulteriurs discurs.

Sin l'entir mund vegn avertì d'in escalaziun dal conflict en il Proxim Orient. Tge rola ch'ils pajais arabs pudessan avair en quella situaziun critica declera Reinhard Schulze, professur emerità per scienza da l’Islam, envers SRF:

audio

L'expert Reinhard Schulze metta a lieu la situaziun

00:48 min, ord RTR Audio dals 15.04.2024.

laschar ir. Durada: 48 Secundas.

14 d'avrigl

• L'Iran ha attatgà l'Israel directamain cun dronas e rachetas.
• Ils Stadis Unids condemneschian las attatgas e sustegnian la segirezza en l'Israel.
• Pervia da l'attatga da l'Iran cunter l'Israel èn ils stadis da G7 s'inscuntrads ad ina sesida. En ina declaronza communabla han els condemnà l'attatga.
• L'Iran ha avertì l'Israel d'ina cunterattatga.
• In pledader da l'armada israeliana ha entant annunzià che l'Israel vegnia a reagir sin l'attatga cun acziuns e betg cun pleds. Fin ussa èsi però anc betg cler co exact che l'Israel vegn a reagir.
• Ils Stadis Unids da l'America han entant annunzià – da betg sustegnair ina cunterreacziun da l'Israel sin l'Iran.
• Diversas societads aviaticas han stritgà sgols en la regiun.

• L'Iran ha attatgà las ultimas uras l'Israel cun passa 300 dronas e rachetas. 99% da quellas sajan però vegnidas pigliadas giu ed unfrendas n'haja dà naginas, sco quai ch'il militar israelian ha confermà. Ordavant aveva quel anc discurrì da 200 rachetas e dronas. En plirs lieus avevi dà alarm da sirenas. Quels ha la protecziun da la patria israeliana però puspé schlià e dapi las 7:30 è il spazi aviatic puspé avert. Gia ordavant aveva il pajas fatg la dumonda per ina sesida d'urgenza dal cussegl da segirezza da l'ONU. Quai per condemnar l'attatga da l'Iran. Tenor circuls da diplomats pudess la sesida a New York anc esser questa saira a las 22:00 temp svizzer.
• Il minister da l'exteriur iranais ha entant convocà ils ambassadurs da la Germania, la Frantscha e da la Gronda Britannia. La raschun saja la posiziun irresponsabla da quels pajais pertutgant lur attatga sin l'Israel, uschia il ministeri da l'exteriur iranais.
• Cun attatgar directamain l'Israel haja l'Iran surpassà ina lingia cotschna. Quai di il correspundent diplomatic da SRF Fredy Gsteiger. Fin ussa aveva l'Iran adina attatgà l'Israel sur milissas alliadas. Ultra da quai mussian las attatgas quant fitg che l'influenza americana saja sa reducida en la regiun. Il risico d'ina gronda guerra en il Proxim Orient saja entras quai creschida marcantamain.
• Las reacziuns internaziunalas: Suenter in telefonat cun il primminister israelian Benjamin Netanjahu ha il president american Joe Biden ditg, ch'il militar american haja gidà l'Israel a defender las dronas e rachetas iranaisas. Ils Stadis Unids condemneschian las attatgas e sustegnian la segirezza en l'Israel. El vegnia a convocar oz ils schefs da stadi e da regenza dals G7 per ina reacziun diplomatica communabla.
• L'Uniun europerica ha medemamain condemà l'attatga. Quai saja ina escalaziun ed ina smanatscha per la segirezza internaziunala, uschia l'incumbensà da l'UE Josep Borell.
• Sumegliant tuni era da la Gronda Britannia: Il pajas vegnia vinavant a s'engaschar per la segirezza da l'Israel ed ils partenaris regiunals. Er il militar britannic è sa participà a la defensiun da las attatgas iranaisas. «Jau poss confermar che noss aviuns han sajettà giu ina seria da dronas d’attatga iranaisas», ha declerà il primminister Rishi Sunak en il radio. El ha appellà da restar calm.
• Il secretari general da l'ONU, Antonio Guterres ha appellà a las partidas da sa tegnair enavos per evitar confruntaziuns militaras anc pli grondas en il Proxim Orient.
• Sumegliant tuni er da la Svizra: La spirala da l'escalaziun stoppia immediat vegnir franada, uschia il Departament federal da l'exteriur
• L'Iran ha entant avertì l'Israel dad ina cunterattatga. Sch'il reschim israelian fetschia danovamain in'attatga militara vegnia la resposta da l'Iran cun segirezza anc ad esser pli ferma e decidida, uschia citescha l'agentura statala Irna or dad in scriver a las Naziuns Unidas.
• L'armada da la Jordania ha piglià giu la notg passada objects sgulants. Quai ha communitgà il cabinet ad Amman. Ils objects sajan penetrads en il spazi d'aria da la Jordania. Persunas na sajan betg vegnidas blessadas. Vi da bajetgs n'hajan ins registrà nagins donns gronds. La Jordania sa chatta tranter l'Iran e l'Israel.
• La societad aviatica Swiss stritga ad interim ses sgols da ed a Tel-Aviv. La segirezza dal persunal e dals passaschiers haja la pli auta prioritad, hai num en ina communicaziun. Ultra da quai sviescha la Swiss tut ses avius enturn il spazi aviatic da l'Irac, l'Iran e l'Israel.

02:24

video

Tge munta l'attatga da l'Iran sin l'Israel? (Tagesschau)

Or da Tagesschau dals 13.04.2024.

laschar ir. Durada: 2 minutas 24 Secundas.

13 d'avrigl

• La marina da las gardas da revoluziun iranaisas han confiscà in bastiment da containers en il Golf da la Persia. Sco quai ch'ina agentura da novitads iranaisa rapporta haja il bastiment relaziuns tar l'Israel. Suenter in'attatga cun morts sin l'amabssada iranaisa a Damascus en Siria aveva l'Iran smanatschà a l'Israel cun vendetga. Tenor experts è la relaziun tranter ils dus pajais curt avant in'escalaziun militara.
• Il president american Joe Biden ha avertì l'Iran en vista ad ina attatga da vendetga encunter l'Israel che smanatscha. Il pajais duaja laschar quai ha el ditg sin la dumonda d'ina schurnalista tge che saja ses messadi. I saja da quintar pli baud che pli tard ch'i dettia in'attatga. El na veglia però betg s'exprimer davart infurmaziuns dal servetsch secret. A medem temp ha Biden fatg cler ch'ils Stadis Unids stettian davos l'Israel. Els vegnian a gidar da defender l'Isreael e l'Iran na vegnia ad avair nagin success. Gia ordavant avevan ils Stadis Unids annunzià da rinforzar lur preschientscha militara en la regiun.
• En vista a la situaziun precara en il proxim Orient evitescha la Swiss da sgular en il spazi d'aria da l'Iran. La Swiss haja decis da sviar sgols pertutgads, scriva la societad aviatica svizra. Pertutgads sajan sgols a ed da Hongkong, Bangkok, Singapur, Delhi e Mumbai. Ils sgols cuzzan fin in'ura e mesa pli ditg. La mesira vala fin ils 18 d'avrigl. Durant la notg evitescha la Swiss ultra da quai era ils spazis d'aria da l'Israel e dal Libanon.
• Entant ch'i vegn temì ch'il conflict en il Proxim Orient pudess s'extender ha l'Israel attatgà ulteriuras miras en la Strivla da Gaza ed il sid dal Libanon. Sco quai che l'armada israeliana communitgescha hajan schuldads attatgà or da l'aria passa 30 miras en tut la Strivla da Gaza. En il sid dal Libanon han aviuns da cumbat destruì in grond indriz militar da la milissa da la Hisbollah che vegn sustegnida da l'Iran. Da tschella vart è era l'Israel vegnì attatgà cun numerusas rachetas or dal Libanon. Unfrendas n'haja betg dà.
• La marina da las gardas da revoluziun iranaisas han confiscà in bastiment da containers en il Golf da la Persia. Sco quai ch'ina agentura da novitads iranaisa rapporta haja il bastiment relaziuns tar l'Israel. Suenter in'attatga cun morts sin l'amabssada iranaisa a Damascus en Siria aveva l'Iran smanatschà a l'Israel cun vendetga. Tenor experts è la relaziun tranter ils dus pajais curt avant in'escalaziun militara.

10 d'avrigl

• L’Israel ha tenor atgnas indicaziuns transportà dapli rauba d’agid en la Strivla da Gaza ils ultims dis: Mardi haja ella controllà radund 470 camiuns cun rauba d’agid umanitar e manà quels a Gaza – uschè blers en in di sco anc mai dapi l’entschatta da la guerra. Quai ha communitgà l’autoritad responsabla. Ils ultims trais dis sajan arrivads passa 1’200 camiuns. Las indicaziuns na pon betg vegnir verifitgadas. Tenor l’agentura da novitads tudestga DPA han las autoritads palestinaisas confermà che radund 280 camiuns hajan traversà il cunfin a Rafah il mardi.

9 d'avrigl

• Ils schefs da stadi da la Frantscha, l'Egipta e la Jordania pretendan in armistizi immediat en la Strivla da Gaza e la liberaziun da tut ils ostagi. La guerra stoppia immediat vegni terminada. Quai scrivan Emmanuel Macron, Abdel Fattah al-Sisi ed il retg Abdullah en in artitgel ch'è cumparì en pliras gasettas dal di sur-regiunalas. Els averteschan plinavant da las consequenzas d'ina offensiva sin la citad da Rafah. Quella vegnia be anc ad augmentar la suffrientscha e possia manar ad in'escalaziun. Il prim-minister israelian, Benjamin Netahnjahu, ha malgrà tut la critica internaziunala confermà ses plans en quest areguard.

7 d'avrigl

• Cun ina demonstraziun a Jerusalem èn dieschmillis da persunas sa regurdadas dals ostagis ch'èn er in mez onn suenter las attatgas da terror dals 7 d'october anc adina en ils mauns da la Hamas. Tenor ils organisaturs han radund 50'000 persunas fatg part a la demonstraziun. Ellas han pretendì ch'ils ostagis vegnian immediat laschads liber e che la regenza israeliana fetschia dapli persuenter. Il schef da la regenza israeliana, Benjamin Netanjahu, ha confermà ch'i na dettia nagin armistizi en la Strivla da Gaza usché ditg che betg tut ils ostagis sajan libers.
• L'armada israeliana annunzia tenor atgnas indicaziuns da sa retrair or dal sid da la Strivla da Gaza. Sulettamain ina brigada da l'armada israeliana duai restar en la regiun enturn Chan Yunis. Sche quai saja ina mesira per in'offensiva en il futur a Rafah u in pass enavos da l'armada israeliana, na saja betg cler scriva SRF.
• En ina resoluziun ha il Cussegl da segirtad da l'ONU aveva pretendì avant duas emnas ina pausa dals cumbats. Ed er il president dals Stadis Unids Joe Biden aveva crititgà l'Israel pli fitg suenter l'attatga israeliana sin in convoi d'agid da l'organisaziun World Central Kitchen a Gaza. Dus collavuraturs ed ina collavuratura da l'organisaziun d'agid èn vegnidas mazzadas en pliras attatgas cun rachetas e dronas. Tenor l'ONU ed organisaziuns d'agid preschentas en la Strivla da Gaza è la situaziun umanitara «catastrofala».

Legenda: Persunas inspecteschan las ruinas d'ina chasa destruida ils 4 d'avrigl suenter in bumbardament israelian a Deir Al Balah. Keystone

5 d'avrigl

• Suenter il telefonat cun il president american Joe Biden ha l'Israel entant annunzià mesiras speditivas per augmentar l'agid umanitar per la Strivla da Gaza. Per l'ina vegn avert ad interim il passagi da cunfin tar Erez en il nord da Gaza. Per l'autra dastga rauba d'agid per part er vegnir furnida sur il port da la citad israeliana, Aschdod. Quai rapportan gasettas localas sa basond sin ina decisiun dal cabinet da guerra israelian.
  Tar il telefonat dad ier aveva Biden tranter auter pretendi ch'il primminister israelian, Benjamin Netanjahu, prendi mesiras umanitaras concretas en la Strivla da Gaza.

3 d'avrigl

• La situaziun en la Strilva da Gaza saja pli e pli intolerabla. Quai ha ditg il primminister da la Gronda Britannia Rishi Sunak en in discurs cun il primminister da l'Israel Benjamin Netanjahu. Suenter l'attatga mortala sin collavuraturs d'ina organisaziun d'agid haja el appellà a la regenza israeliana e pretendì in'inquisiziun, ha ditg Sunak envers la gasetta britannica Sun.
• L'attatga israeliana ch'ha manà a la mort da set collavuraturs d'in'organisaziun d'agid «World Central Kitchen» saja stada in grev sbagl. Quai ha ditg il schef dal stab general israelian, Herzi Halev, en ina reacziun via video. Tenor in'inquisiziun provisorica saja il sbagl capità la notg pervi d'ina identificaziun fallada. In gremi independent vegnia ad intercurir profundamain l'incident e preschentar ils resultats ils proxims dis.
• La guerra en la Strivla da Gaza ha chaschunà donns materials da passa 16 milliardas francs. Quai stiman la Banca mundiala e las Naziuns Unidas. Il rapport da la Banca mundiala da l'ONU resguarda ils donns ch'igl ha dà tranter l'october 2023 e la fin da schaner 2024. Bunamain trais quarts dals donns pertutgan edifizis d'abitar. Ed en il temp resguardà hai dà tenor stimaziuns 26 milliuns tonnas material e ruinas. Per allontanar questas restanzas quintan ins cun onns.

2 d'avrigl

• En la Strivla da Gaza èn mortas tschintg persunas da l'organisaziun d'agid «World Central Kitchen» tras ina probabla attatga israeliana ord l'aria sin in vehichel. L'organisaziun che collavura per furnir e reparter rauba d'agid ha confermà la mort da plirs da ses collavuraturs. Tenor medias duain quai esser – ina persuna da l'Australia, ina da la Pologna, ina da l'Irlanda, ina da la Gronda Britannia – ed in manischunz palestinais. L'armada israeliana a annunzià – d'intercurir sin il pli aut nivel ed a moda profunda, las circumstanzas da quest incap tragic.

Legenda: L'auto da «World Central Kitchen» suenter l'attatga Keystone

30 da mars

• Tar in'explosiun en il Libanon èn trais observaders da l'ONU e lur translatader libanais vegnids blessads. Sco quai che la missiun Unifil communitgescha, saja la gruppa patrugliada per lung la lingia blaua – il cunfin dal Libanon cun l'Israel. La Unifil sezza haja instradà inquisiziuns. Medias libanaisas avevan rapportà dad attatgas cun dronas sin la missiun da l'ONU, e ch'i saja stà in'attatga da l'Israel. L'armada israeliana percunter renviescha las renfatschas. Dapi l'attatga da la Hamas sin l'Israel l'october passà datti adina puspè confruntaziuns per lung da quest cunfin.

22 da mars

• En vista a la situaziun desolata da la populaziun civila en la Strivla da Gaza pretendan ils stadis commember da l’UE ch’i dettia immediatamain ina pausa da cumbat. Quai ha ditg il president dal cussegl da l’UE, Charles Michel suenter discurs cun ils schefs da stadi e da regenza a Brüssel. En pli pretenda l’UE che l’Israel desistia d’ina offensiva a Rafah. En la citad al cunfin cun l’Egipta vivan actualmain 1,5 milliuns umans, per gronda part Palestinais ch’èn fugids d’autras zonas da cumbat.

20 da mars

• Il primminister israelian Benjamin Netanjahu fa frunt al squitsch dals Stadis Unids da l'America. El insista sin l'offensiva per terra en la citad da Rafah en il sid da la Strivla da Gaza. Tenor Netanjahu na dettia nagin'autra schliaziun per eliminar l'organisaziun radical-islama Hamas. Ils Stadis Unids da l'America vulan preschentar a l'Israel alternativas tar in'offensiva per terra. Per quest intent han els envidà ina delegaziun israeliana a Washington.
• La Strivla da Gaza ha survegnì passa 2'000 tonnas victualias. Quai tenor il ministeri da l'extriur britannic. Ils pachets da victualias per passa 270 milli persunas sajan vegnids sur la Jordania en la Strivla da Gaza. Las Naziuns Unidas vegnian ussa a distruir els.

19 da mars

• L'armada israeliana ha tenor indicaziuns dals Stadis Unids mazzà il numer trais da l'organisaziun da terror Hamas. Marwan Issa saja gia vegnì mazzà l'emna passada tar ina operaziun militara da l'Israel. Quai ha ditg il cussegliader per la segirezza naziunala dals Stadis Unids. Quai però senza far indicaziuns danunder che las infurmaziuns dals Stadis Unids derivan. Avant in'emna aveva il pledader da l'armada israeliana anc ditg, che Issa saja probabel vegnì mazzà tar in'attatga ord l'aria.

14 da mars

• L'Israel duai s'engaschar pli fitg per che la situaziun umanitara en la Strivla da Gaza sa megliureschia. Quai pretendan tant ils Stadis Unids da l'America, sco era l'Uniun Europeica. L'Israel duai avrir ulteriurs cufins per ch'ins possia transportar dapli rauba d'agid en la regiun, pretenda l'UE. Il miisteri da l'exteriur american accentuescha entant – che la protecziun da las persunas civilas en la Strivla da Gaza haja emprima prioritad. La via la pli effectiva per quai saja però ina pausa da cumbat.

13 da mars

• La Germania gida la populaziun en la Strivla da Gaza cun rauba d'agid or da l'aria. Il minister da defensiun tudestg – Boris Pistorius – ha dà glisch verda, uschia che l'aviatica tudestga po bittar giu rauba che vegn duvrada urgentamain. Cun quai sa paticipescha la Germania a la punt aviatica per Gaza iniziada da la Jordania. Tranter auter sa participeschan era la Frantscha ed ils Stadis Unids da l'America a l'acziun d'agid.
• Las Naziuns Unidas han per l'emprima giada dapi trais emnas puspé nizzgià la ruta terrestra per ina furniziun d'agid en la Strivla da Gaza. In convoi dal program alimenta mundial saja arrivà en il nord da la Strivla da Gaza perlung dal cunfin, quai conferma il militar israelian. Er il Maroc ha annunzià ina furniziun da 40 tonnas mangiativas per via terrestra. Las ultimas emnas veva l'Israel bloccà la via terrestra per furniziuns d'agid. Perquai era il pajas vegnì sut pressiun internaziunala. Entant ch'i manca vinavant mangiativas en la Strivla da Gaza proveda la communitad internaziunala il territori sur l'aria u la mar.

12 da mars

• L'aviatica militara da l'Israel ha tenor atgnas indicaziuns danovamain attatgà posiziuns da la milissa pro-iranaisa Hisbollah en il Libanon. La finamira saja stà duas posiziuns en il nord-ost dal pajais, communitgescha il militar israelian. Quellas tutgian tar las forzas aviaticas da la milissa ch'haja planisà ed attatgà pliras miras en l'Israel. Las attatgas da l'armada israeliana sajan ina recumpensa per l'attatgas ord l'aria da la Hisbollah dals ultims dis. Il Libanon ha medemamain annunzià attatgas israelianas. Latiers haja dà blessads.

9 da mars

• La presidenta dal comité internaziunal da la Crusch Cotschna è oz s'exprimida davart la guerra en la Strivla dal Gaza. Questa guerra destrueschia mintga sentiment dad umanitad cuminaivla, ha ditg Mirjana Spoljaric. La situaziun umanitara vegnia ura per ura mendra. I na dettia nagin lieu segir nua fugir. Perquai ha Spoljaric repetì a pretender la fin dals cumbats, da relaschar tut ils ostagis e dad avair access a praschuniers palestinais.
• Ils Stadis Unids vulan construir in port temporar per rauba d'agid a la costa da la Strivla da Gaza. Da planisar e construir quest port duria pliras emnas – ha communitgà il ministeri da defensiun a Washington. Planisà saja da trametter 1'000 schuldads per construir e mantegnair il port. La schuldada americana na vegnia dentant betg a debartgar. Or da l’aria hajan ils Stadis Unids be pudì furnir 124'000 tschaveras en la Strivla da Gaza l’emna passada.
• La presidenta da la cumissiun da l'UE Ursula von der Leyen empermetta d'avrir in corridor d'agid maritim tranter la Cipra e la Strivla da Gaza anc questa fin d'emna.
• Il Canada vul puspè far pajaments per l'ovra d'agid da l'ONU per fugitivs palestinais. Quai per motivs umanitars – sco la regenza ad Ottawa ha communitgà. Ella renconuschia las stentas da la UNRWA da sa confruntar cun las renfatschas da l’Israel. Concret renfatscha il pajais a l’ovra agid che plirs da ses collavuraturs hajan fatg part da l’attatga da la Hamas sin l'Israel. En consequenza han numerus stadis dal vest sistì lur pajaments per l’ovra d’agid.
• Era la Svezia vul puspè far pajaments per l'ovra d'agid da l'ONU per fugitivs palestinais. En vista a la situaziun umanitara catastrofala veglia ella metter a disposiziun radund 17 milliuns francs per la UNRWA. Quai ha communitgà la regenza a Stockholm.

2 da mars

• En il sid dal Libanon ha l’armada israeliana attatgà dus indrizs militars da la milissa Hisbollah che vegn sustegnida da l’Iran. Plirs terrorists sajan vegnids mazzads – ha communitgà l’armada. Tenor la Hisbollah ha l’armada israeliana attatgà in vitg en il sid dal pajais. Nagina da las indicaziuns fatgas na po vegnir verifitgada a moda independenta.
• La Nicaragua ha purtà plant cunter la Germania al tribunal internaziunal a Den Haag: Cun sistir ils pajaments per l'ovra d'agid da l'ONU per fugitivs palestinais promovia la Germania il genocidi, scriva la regenza dal pajais central-american a la dretgira la pli auta da las Naziuns Unidas. L’Israel renfatschà a l’ovra agid UNRWA che plirs da ses collavuraturs hajan fatg part da l’attatga da la Hamas sin l'Israel. En consequenza han numerus stadis dal vest sistì lur pajaments per l’ovra d’agid, tranter auter la Germania ed ils Stadis Unids.